همه ما میدانیم که باید روزانه دندانهایمان را با مسواک و نخ دندان تمیز کنیم. اما گاهی اوقات به این مسئله آنطور که لازم است اهمیت نمیدهیم و در انجام امور مربوط به بهداشت دهان و دندان تنبلی میکنیم.
با وجود تلاش و اصرار دندانپزشکان، سطح مراقبتهای خانگی دهان و دندان در میان مردم همچنان پایینتر از حد بهینه است. دکتر اسکات فروم، چند تشبیه و مقایسه را که متخصصان این حوزه استفاده میکنند تا به بیمارانشان در مورد بهداشت دهان و دندان انگیزه بدهند با ما به اشتراک گذاشته است.
باکتریهای موجود در پلاک دندانی به همراه واکنش فرد به این باکتریها از جمله عوامل ایجاد کننده شروع پوسیدگی دندان، التهاب لثه، پریودنتیت (بیماری لثه که ممکن است حتی به افتادن دندان منجر شود) و بیماریهای اطراف ایمپلنت (التهاب سلولهای نرم یا سخت لثه در اطراف ایمپلنت) هستند [1].
یکی از مسئولیتهای اصلی متخصصین دندانپزشکی در پیشگیری و درمان پوسیدگی و بیماریهای پریودنتال این است که به بیماران انگیزه بدهند تا مسئولیت سلامت دندانهای خود را از طریق رعایت بهداشت دهان و دندان بر عهده بگیرند [2]. با وجود تلاشهای زیاد دندانپزشکان و متخصصان بهداشت دهان و دندان، سطح مراقبتهای خانگی بیمار میتواند بهطور قابلتوجهی متفاوت باشد و اغلب کمتر از حد مطلوب است.
توصیههای فعلی انجمن دندانپزشکی آمریکا برای بهداشت دهان: [3]
- مسواک زدن به مدت حداقل دو دقیقه با خمیر دندان حاوی فلوراید دو بار در روز
- تمیز کردن روزانه اینتر پروگزیمال (تمیز کردن بین دندانها)
- داشتن یک رژیم غذایی متعادل همراه با میان وعدههای محدود
- جرمگیری و معاینه حرفهای منظم توسط دندانپزشک
علیرغم این توصیهها، افراد به طور متوسط فقط یک بار در روز به مدت 45 تا 70 ثانیه مسواک میزنند [4]. اکثر مطالعات نشان میدهد که انطباق با قانون یک سوم سازگار است: یک سوم بیماران بسیار سازگار، یک سوم نسبتاً سازگار و یک سوم کاملا ناسازگار هستند[5]. با این حال، زمانی که صحبت از انطباق بیمار با تمیز کردن منظم بین دندان و استفاده از نخ دندان به میان میآید، برآورد شده است که انطباق آن تا 2% است [6]. در واقع، هنگامی که در یک نظرسنجی در مورد استفاده از نخ دندان پرسیده شد، 32 درصد از شرکتکنندگان اظهار داشتند که ترجیح میدهند توالت خود را تمیز کنند یا ظرف بشویند تا نخ دندان بکشند [7].
بهترین راه برای انتقال اهمیت بهداشت دهان و دندان به بیماران چیست؟ بسیاری از پزشکان در زمینه مرتبط با سلامت دندان از قیاس و تشبیه استفاده میکنند. تشبیه راه مؤثری برای برقراری ارتباط فراهم میکند، به ویژه هنگامی که سعی میکنیم مفاهیم جدید یا پیچیده را برای دیگران توضیح دهیم؛ زیرا به ما کمک میکنند تا این شکاف ارتباطی را به طور ساده پر کنیم [8].
مقایسههایی که متخصصان دندانپزشکی برای آگاه کردن بیماران در مورد اهمیت بهداشت دهان استفاده میکنند:
شماره 1: اگر در حین شانه کردن موهایتان روی برس مو خون میدیدید، فکر میکردید طبیعی است؟ پس چرا فکر میکنید که وجود خون روی مسواک شما طبیعی است؟ خونریزی در هر نقطه، نشانه مشکل است. – گرگ کورتزمن، جراح دندانپزشک
شماره 2: بیماری لثه مانند عفونتی به اندازه مشت شماست. تصور کنید که این عفونت روی دست یا پای شما باشد و هر بار که آن را لمس کنید، خونریزی میکند. آیا برای رفع آن به دکتر مراجعه میکنید؟ – ادیسون کیلین، جراح دندانپزشک
شماره 3: چرا به مسواک زدن و نخ دندان کشیدن نیاز دارید؟ آیا تا به حال ماشین کثیف خود را به کارواشی که صرفا آب میپاشد بردهاید؟ بعد از شست و شو با آب، باز هم کمی کثیف به نظر میرسد و کاملا تمیز نیست. اگر آن را به جایی ببرید که علاوه بر آب، برس مکانیکی هم دارد، ماشین خیلی تمیزتر بیرون میآید. در مورد دندانها هم همینطور است. – آدرا وارد، دکترای دندانپزشکی
شماره 4: هنگام توصیف جیبهای پریودنتال (فضاها یا منافذ اطراف دندانها در زیر خط لثه) در حین معاینه با پروب، به بیمار میگویم که جیبهای پریودنتال مانند میز بیلیارد است… هر چه میز عمیقتر باشد، توپهای بیشتری در آن جا میگیرند. به همین ترتیب هر چه فضای جیب لثهها بیشتر باشد (من برای توضیح به بیماران از واژه لثه استفاده میکنم)، باکتریهای بیشتری میتوانند وارد آن شوند و مشکل ایجاد کنند. – کری روسیللو، متخصص بهداشت دهان و دندان
شماره 5: پلاک روی پروب پریو را به سمت بیمار میگیرم و میپرسم اگر این را روی بیسکوئیت بگذارم، این را میخورید؟ در پاسخ همیشه میشنوم: “نه هرگز، اوه چندشآوره، و اه حالم بهم خورد”. بعد میگویم “خب، اگر مسواک نزنی و نخ دندان نکشی، هر وقت چیزی میخوری، این را هم همراهش میخوری.” و بعد از کمی مکث میگویم: “بنابراین، مسواک زدن و نخ دندان کشیدن منطقی است، درست است؟ – مارتین سی. کورتنی، جراح دندانپزشک
شماره 6: ما هر روز محل کار خود را تمیز میکنیم، که مانند مسواک زدن و تمیز کردن معمولی دندانها است؛ اما سالی دو بار افراد نظافتچی را برای تمیز کردن کاملتر، مانند نظافت بهاره، داریم. آنها گوشهها و داکتهای سیم و غیره را تمیز میکنند. روت پلنینگ یا تمیز کردن عمیق ریشه (تلاش برای صاف کردن سطوح زبر و از بین بردن باکتریهای زیر لثه) مانند نظافت بهاره است. زیر بافت لثه عمیقتر میشویم و سطوح ریشه را کاملا تمیز میکنیم. این کار را نمیتوان در ویزیتهای منظم شما انجام داد. – مکسین فاینبرگ، جراح دندانپزشک
شماره 7: فرض کنید برای شام یک اسپاگتی فوقالعاده پختهاید؛ اما در حین آشپزی، روی اجاق گاز و دیوار پشت آن کلی سس میپاشد. پس از اتمام کار، روی اجاق گاز و کانتر را کامل تمیز میکنید. حالا اجاق گاز را از دیوار جدا کنید. مشاهده میکنید که کثیف است. مسواک زدن مانند تمیز کردن بالای اجاق گاز و کانتر است. نخ دندان کشیدن مانند این است که اجاق گاز را از دیوار جدا کنید و پشت آن را هم تمیز کنید. – سندی سوانسون نیکوئیست، متخصص بهداشت دهان و دندان
شماره 8: وقتی بیماران از خونریزی دندانهایشان هنگام نخ دندان کشیدن شکایت میکنند، میگویم: “اگر امروز یک مایل با پای برهنه راه بروی، آیا از پاهایت خون میآید؟” آنها معمولاً میگویند: “بله.” سپس میپرسم: “اگر شما به مدت یک ماه هر روز همان یک مایل را با پای برهنه راه بروید، آیا پاهایتان باز هم خونریزی میکنند؟” سپس همه آنها میگویند: “نه، احتمالا نه.” من به آنها میگویم که در مورد دهان و نخ دندان کشیدن آنها نیز همین طور است. – نینا کرسی، متخصص بهداشت دهان و دندان
شماره 9: به جیب های عمیق مانند انتهای عمیق یک استخر فکر کنید. می توانید یک کفگیر بردارید و سطح بالایی استخر (نخ دندان) را تمیز کنید، اما به یک تمیز کننده استخر (حرفه ای دندانپزشکی) نیاز دارید تا سنگ ریزه/سنگ (حساب) را از انتهای عمیق خارج کنید. در آن مرحله، شما فقط باید آن را حفظ کنید! در صورت نیاز، آنتی بیوتیک درمانی را به عنوان کلر در نظر بگیرید. – هالی گمال کاچیا، متخصص بهداشت دهان و دندان
شماره 10: “با مسواک زدن و نخ دندان کشیدن چطوری؟” از آنها میپرسیم: “نخ دندان کشیدن شما چطور پیش میرود؟” آنها گاهی اوقات میگویند: “اوه، من الان بعد از هر وعده غذایی مسواک میزنم.” و من به آنها میگویم که این عالی است، اما منشأ بیماری شما اینجا نیست. من برای آنها داستان کمدی قدیمی را تعریف میکنم: مردی زیر چراغ خیابان ایستاده و به دنبال چیزی روی زمین میگشت. چند نفر در حال قدم زدن بودند و از او پرسیدند که چه کار میکند. مرد گفت: “به دنبال سکهام میگردم.” بنابراین، هر رهگذر برای کمک ایستاد و چهار-پنج نفری زیر چراغ خیابان به دنبال سکه گشتند. بعد یکی پرسید “کجا گمش کردی؟” مرد در جواب گفت: “آنجا” و در تاریکی به 500 متر آنطرفتر اشاره کرد. “خب پس چرا اینجا رو نگاه میکنی؟” و مرد گفت: “در زیر نور چراغ خیابان راحتتر میشود دید.” من به آنها میگویم مسواک زدن مشکلی ندارد، و انجام آن آسانتر است، اما بیماری شما را درمان نمیکند؛ زیرا تقریباً به طور کامل بین دندانهای شما قرار دارد. – جف باومن، دکترای دندانپزشکی
مراجع:
1. Hong BY, Araujo MVF, Strausbaugh LD, Terzi E, Ioannidou E, Diaz PI. Microbiome profiles in periodontitis in relation to host and disease characteristics. PLoS One. 2015;10(5):e0127077. doi:10.1371/journal.pone.0127077
2. Lindhe J, Westfelt E, Nyman S, Socransky SS, Haffajee AD. Long-term effect of surgical/non-surgical treatment of periodontal disease. J Clin Periodontol. 1984;11(7):448-458. doi:10.1111/j.1600-051X.1984.tb01344.x
3. Geisinger ML, Ogdon D, Kaur M, Valiquette G, Geurs NC, Reddy MS. Clin Adv Periodontics. September 2018. Toss the floss? Evidence-based oral hygiene recommendations for the periodontal patient in the age of “Flossgate”
4. Kaiser M. How long does the average person brush? Check out this infographic. DentistryIQ. September 30, 2014. https://www.dentistryiq.com/practice-management/patient-relationships/article/16359938/how-long-does-the-average-person-brush-check-out-this-infographic
5. Wilson TG Jr, Glover ME, Schoen J, Baus C, Jacobs T. Compliance with maintenance therapy in a private periodontal practice. J Periodontol. 1984;55(8):468-473. doi:10.1902/jop.1984.55.8.468
6. Bader HI. Floss or die: implications for dental professionals. Dent Today. 1998;17(7):80-82.
7. Rack J. Are you flossing or just lying about flossing? The dentist knows. NPR. June 24, 2015. https://www.npr.org/sections/health-shots/2015/06/24/417184367/are-you-flossing-or-just-lying-about-flossing-the-dentist-knows
8. Williams A, Rickett C. Analogy as a means of communicating. Paper presented at: the DesignEd Asia Conference; December 2014; Wan Chai, Hong Kong. https://pdfs.semanticscholar.org/15a6/a07ca8e733a2eb9660dde2ae351810877815.pdf